نشريه مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388 ، از صفحه 107 تا 120
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني
* جعفر محمودي 1، محمد موس يخاني 2، هانيه سادات بيريايي 3
1. استاديار گروه مهندسي صنايع، دانشگاه امام حسين، ايران
2. استاديار گروه مديريت فن آورري اطلاعات، دانشكده مديريت، دانشگاه تهران، ايران
3.كارشناس ارشد مديريت فن آورري اطلاعات، دانشگاه تهران، ايران
(1388/5/ 1387 ، تاريخ تصويب: 31 /12/ (تاريخ دريافت: 14
چكيده
امروزه معماري سازماني يكي از مهم ترين و پركاربردترين راهكارهاي سازماني براي همراستايي
استراتژيك فن آوري اطلاعات با كسب و كار سازمان و ابزار قدرتمندي براي ساماندهي به
سيستم هاي اطلاعاتي پيچيده مي باشد. برخورداري از مزاياي معماري سازماني در صورت مديريت
اثربخش آن ميسر مي باشد. ارزيابي بلوغ معماري سازماني يك روش اثربخش و معتبر براي
مديريت پروژه معماري سازماني مي باشد. اين روش با شناسايي وضعيت فعلي سازمان، نقاط
ضعف و قوت معماري سازماني را نمايان مي سازد. علاوه بر آن تصوير روشني از ميسر رشد را نيز
مهيا مي سازد كه مي تواند مبناي برنامه ريزي براي ارتقا سطح بلوغ معماري قرار گيرد. در اين مقاله
پس از بررسي ادبيات موضوع، چارچوب پيشنهادي محقق كه در آن از فرايندهاي ف نآوري
اطلاعات استفاده شده است ارائه گرديده است. به منظور بررسي و تاييد چارچوب پيشنهادي از
خبرگان حوزه معماري سازماني نظرسنجي به عمل آمد. نتايج اين تحقيق نشانگر آن است كه
فرايندهاي فن آوري اطلاعات مبناي مناسبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني مي باشند ودر
نهايت چارچوب ارزيابي بلوغ معماري سازماني ارائه شده در اين مقاله به عنوان يك چارچوب
معتبر مورد تاييد قرار گرفت.
واژه هاي كليدي : معماري سازماني، ارزيابي بلوغ معماري سازماني، فرايندهاي فنآوري
اطلاعات، همراستايي استراتژيک فنآوري اطلاعات با کسب و کار
Email: Hani62b@yahoo.com ∗ نويسنده مسئول
Archive of SID
www.SID.ir
108 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
1. مقدمه
با IT يكي از بزرگترين چالش هاي پيش روي سازمان هاي كنوني، همراستايي استراتژيك
كسب و كار مي باشد. بسياري از سازمان ها سيستم هاي اطلاعاتي پيچيده اي دارند كه به
وسيله يك برنامه ريزي استراتژيك تكامل پيدا نكردند . عواملي مانند تغييرات محيطي و
تكامل تدريجي كسب و كار باعث عدم يكپارچگي سيستم هاي اطلاعاتي شده است. عدم
يكپارچگي خسارت زيادي همچون : اختلال در سيستم ها ي اطلاعاتي، عدم يكپارچگي
اطلاعات و كاهش بازدهي سيست مهاي اطلاعاتي جديد را به دنبال خواهد داشت[ 23 ]. چنين
هزينه ها يي و همچنين فشارهاي اقتصادي ناشي از آن، پشتيباني فن آورري اطلاعات و
را ضروري IT بهره گيري از رويكردي به منظور يكپارچه سازي كسب و كار با
است و وظيفه اصلي IT 18 ]. معماري سازماني راهكاري موثر براي مديريت ] [ مي سازند[ 22
.[18] [ آن، همراستايي استراتژي كسب و كار با استراتژي فن آوري اطلاعات مي باشد [ 9
.[ سازمان مي باشد[ 1 IT هدف اصلي مع ماري سازماني ايجاد هماهنگي بين تمامي پروژه هاي
در راستاي برخورداري از مزايايي معماري ساز ماني با روند رو به رشد پياده سازي آن در
سازمان ها مواجه هستيم . از آنجا كه پروژه معماري سازماني يك پروژه پرهزينه و بلند مدت
مي باشد، مديريت سازمان براي اطمينان از اثربخشي آن نيازمند ابزارهاي كنترلي و ارزيابي
مي باشد. بدين منظور از چارچوب هاي ارزيابي بلوغ م عماري سازماني استفاده مي شود، اين
چارچوب ها امكان سنجش وضعيت فعلي معماري و بهبود آن را فراهم مي سازند[ 1]. در اين
تحقيق يك چارچوب براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني ارائه مي گردد.
1-1 . تاريخچه و مروري بر ادبيات موضوع
معماري سازماني توسط افرادي چون زكمن و اسپ يواك مطرح گرديد و قانون معروف
13 ]. معماري سازماني، يك ] [ كلينگر-كوهن اجراي آن را در آمريكا الزامي گردانيد [ 11
دارايي استراتژيك اطلاعاتي است ، كه هدف سازمان ، اطلاعات و تكنولوژي لازم براي
تحقق اين هدف را تشريح مي كند. هم چنين چگونگي استفاده از تكنولوژي جديد برا ي
پاسخ به تغييرات اهداف سازمان را نيز بيان مي كند[ 10 ]. ميتوان لزوم معماري سازماني را،
ظهور سازمان هاي انعطاف پذير با سيستم هاي اطلاعاتي پيچيده عنوان نمود [ 4]. ايجاد نظم در
سيستم هاي اطلاعاتي و نمايش واضح تغييرات سازمان در طول عمر آن براي مديران، از
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 109
25 ] . مدل هاي ارزيابي بلوغ معماري سازماني، ] [ مزاياي ع مده معماري سازماني مي باشد[ 8
عمدتا شامل 6 مرحله بلوغ مي باشند و براي هر مرحله شاخص ها يي براي ارزيابي پروژه
معماري و سازمان ارائه مي نمايند كه با توجه به اين شاخص ها سطح بلوغ فعلي سازمان
تعيين گشته و به منظور ارت قا به سطح مطلوب برنام ه ريزي مي گردد. به طور كلي پياده سازي
سازمان IT مدل هاي بلوغ هدف نهايي نيست بلكه آن ها ابزاري براي ارزيابي وضعيت
مي باشند[ 20 ].اهداف ارزيابي بلوغ معماري سازماني عبارتند از : افزايش سطح آگاهي،
تشخيص نقاط ضعف، شناسايي اولويت هاي بهبود و ... [ 15 ].از چارچوب هاي مهم و معتبر
،[19] (2003) EAMM،[24](2002) EAMMF در زمينه معماري سازماني مي توان به
State of ،[14](2005) GARTNER ،[20] (2005) OMB ،[16] (2004) E2AMM
6] اشاره كرد. هر يك از اين چارچو ب ها با استفاده از شاخص ها ي ]( 2007) Oregon
معيني سطح بلوغ معماري سازماني را مورد سنجش قرار مي دهند.
نگاره 1. خصوصيات چارچوب هاي ارزيابي بلوغ معماري سازماني
نام چارچوب
ارائه شده
توسط شاخص ها
EAMMF
(چارچوب ارزيابي بلوغ
معماري سازماني)
GAO
پنج سطح
-1 نشان دادن تعهد براي انجام فعالي تها و وظايف
-2 ايجاد امكانات براي به انجام رساندن فعاليت ها
-3 تاييد به انجام رسيدن فعالي تها و وظايف به وسيله محصولات و نتايج حاصله
-4 بررسي به اتمام رسيدن موفقيت آميز و رضايت بخش فعاليت ها به وسيله سنجش
كيفيت و كميت
مدل ارزيابي بلوغ )EAMM
معماري سازماني)
شش NASCIO
سطح
-1 قوانين و مقر رات 2- برنامه ريزي 3- چارچوب 4- طرح كسب و كار
-5 ارتباطات 6- اجرا 7- يكپارچگي 8- همكاري (اشتراك مساعي)
E2AMM
(مدل ارزيابي بلوغ معماري
سازماني گسترده )
IFEAD
شش سطح
-1 هم راستايي استراتژي كسب و كار با استراتژي فن آوري اطلاعات
-2 مشاركت سازماني گسترده 3- مشاركت مديريت اجرايي 4- مشاركت واحد ها ي
تجاري 5-وجود اداره اي براي بر نامه ريزي معماري سازماني گسترده 6-توسعه (پياده
سازي ) معماري سازماني گسترده 7- نتايج معماري سازماني گسترده 8-نظارت
- استراتژيك 9- مديريت برنامه سازمان 10 - معماري سا زماني گسترده ي فراگير 11
استراتژي بودجه بندي و خريد سازمان
مدل ارزيابي بلوغ معماري
سازماني اداره مديريت و
(OMB) بودجه بندي
OMB
شش سطح
-1 تغيير(خط مشي معماري گرا - جهت گيري استراتژيك ) 2- يكپارچگي (قابليت
همكاري با يكديگر- داده ها- منطق كاري- اينترفيس)
-3 همگرايي(مولفه ها- بستر تكنيكي- عملكرد- امنيت). 4- همراستايي كسب و
كار(اهداف استراتژيك- اهداف كسب و كار)
چارچوب ارزيابي بلوغ
معماري سازماني
GARTNER
GARTNER
-1 محدوده و توانايي معماري سازماني 2- حمايت و مشاركت هيت مديره
-3 فرايند تعريف معماري سازماني 4- مفاهيم كسب و كار 5- مفاهيم معماري
سازماني 6- تعريف وضعيت مطلوب 7- تيم معماري سازماني 8- تاثيرات معماري
سازماني
مدل ارزيابي بلوغ معماري
oregon سازماني ايالت
State of
Oregon
پنج سطح
از شاخص هاي گارتنر استفاده شده است و هر كدام چند زير شاخص در نظر گرفته ش ده
است.
Archive of SID
www.SID.ir
110 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
1-2 . چارچوب پيشنهادي تحقيق
سطوح بلوغ چارچوب ارزيابي بلوغ معماري سازماني پيشنهادي، مانند ساير چارچوب ها ي
مي باشد[ 2]. چارچوب پيشنهادي حاوي شش CMM ذكر شده در ادبيات برگرفته از مدل
موجود نيست)، سطح يك IT سطح بلوغ مي باشد كه عبارتند از: سطح صفر(هيچ فرايندي
تكرارپذير)، سطح سه IT ابتدايي و مقدماتي)، سطح دو (فرايندهاي IT (فرايندهاي
مديريت شده و ارزيابي شده )، IT تعريف شده)، سطح چهار ( فرايندهاي IT (فرايندهاي
بهينه شده ). شاخص هاي ارزيابي بلوغ اين چارچوب فرايندهاي IT سطح پنج ( فرايندهاي
مرتبط و تاثير پذير از پروژه معماري سازماني مي باشند. به منظور انتخاب اين فرايندها از IT
سازمان IT مدل كوبيت بهره گرفته شده است . هدف اوليه تدوين مدل كوبيت، نظارت بر
بوده و به طور مستقل براي ارزيابي بلوغ معماري تدوين نشده است . تا كنون نيز بر روي آن
بررسي دقيقي از ديدگاه چارچوب ار زيابي بلوغ معماري سازماني انجام نگرفته است . ولي
با توجه به ارتباطاتي كه بين اهداف مدل كوبيت و معماري سازماني بالغ مشاهده گرديد،
ذكر شده در اين مدل بيشترين ارتباط و ارزش IT مي توان به اين نتيجه رسيد كه فرايندهاي
را در رابطه با معماري سازماني دارند و مي توانند شاخص هاي مناسبي براي ارزيابي بلوغ
12 ]. اهداف مشترك مدل كوبيت و معماري سازماني بالغ عبارتند از : ] [ معماري باشند [ 1
استفاده مناسب از ،IT با كسب و كار، توانمندسازي كسب و كار به وسيله IT همراستايي
12 ]. مدل كوبيت يك چارچوب ] IT سازمان و درنهايت مديريت مناسب ريسك IT منابع
فرايندي قابل مديريت و كنترل محور مي باشد. اين مدل امكان سرمايه گذاري بهينه بر روي
4 حوزه اصلي .[ ارائه سرويس هاي مناسب و تشخيص مسير اشتباه را فراهم مي سازد[ 7 ،IT
مدل كوبيت عبارتند از: 1- برنامه ريزي و سازماندهي(استراتژي و تاكتيك را IT فرايندهاي
از كسب و كار سازمان مي پردازد.) IT پوشش مي دهد و به چگونگي حمايت
-2 توسعه و پياده سازي ( براي تحقق استراتژي فن آوري اطلاعات مي بايست راهكارهاي
را شناسايي و مطابق با فرايندهاي كسب و كار پياده سازي نمود .) 3- خدمت رساني IT
وپشتيباني(به سرويس هاي مورد نياز فن آوري اطلاعات اشاره دارد .) 4- نظارت و ارزيابي(بر
تمركز دارد)[ 17 ].در اين تحقيق، 4 IT روي مديريت اجرا، ارزيابي و نظارت بر فرايندهاي
مي باشند، به عنوان IT حوزه اصلي مدل كوبيت كه در مجموع داراي 34 فرايند
شاخص هاي چارچوب ارزيابي بلوغ پيشنهادي مورد بررسي قرار گرفته اند.
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 111
1-3 . چارچوب نظري تحقيق
به منظور استخراج چارچوب ارزيابي بلوغ معماري سازماني، ابتدا ادبيات مربوط به آن
مورد مطالعه قرار گرفت . سپس چارچوب پيشنهادي ارائه گرديد ودر نهايت با انجام مراحل
تحقيق، چارچوب نهايي ارائه شد.
نمودار 1. چارچوب نظري تحقيق
1-4 . پرسش ها و فرضيه هاي پژوهش
سوالات اصلي اين تحقيق عبارتند از :
براي ارزيابي بلوغ معماري ،IT • چارچوب ارزيابي بلوغ پيشنهادي متشكل از فرايندهاي
سازماني مناسب مي باشد ؟
ذكر شده، در ارزيابي بلوغ معماري سازماني به چه ميزان IT • اهميت فرايندهاي
مي باشد؟
اين سوالات در قالب 4 فرضيه اصلي و 34 فرضيه فرعي سنجيده شده است. فرضيه ها ي
اصلي عبارتند از:
مرحله اول
مرحله پنجم: ارائه چارچوب ارزيابي بلوغ معماري نهايي تحقيق
مرحله دوم: ارائه چارچوب پيشنهادي
مرحله سوم: نظرسنجي براي تاييد و يا عدم تاييد چارچوب پيشنهادي
مرحله چهارم: تجزيه و تحليل دادههاي نظرسنجي
ادبيات مربوط به
IT فرايندهاي
ادبيات مربوط به
معماري سازماني
ادبيات مربوط به مدل ها و چارچوب هاي
ارزيابي بلوغ معماري سازماني
Archive of SID
www.SID.ir
112 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
مي تواند ،IT فرضيه اصلي اول : سنجش فرايندهاي حوزه برنامه ريزي و سازماندهي
مبنايي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني باشد.
مي تواند مبنايي ،IT فرضيه اصلي دوم : سنجش فرايندهاي حوزه توسعه و پياده سازي
براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني باشد.
مي تواند ،IT فرضيه اصلي سوم : سنجش فرايندهاي حوزه خدمت رساني وپشتيباني
مبنايي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني باشد.
مي تواند م بنايي ،IT فرضيه اصلي چهارم : سنجش فرايندهاي حوزه نظارت و ارزيابي
براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني باشد.
2. روش تحقيق
اين تحقيق، از لحاظ نوع هدف كاربردي و از لحاظ نحوه گردآوري اطلاعات توصيفي -
پيمايشي مي باشد . روش گردآوري اطلاعات به دو شيوه كتابخانه اي و ميداني است .
پرسشنامه اين تحقيق به منظور انتخاب فرايندهاي فن آوري اطلاعات مرتبط با ارزيابي بلوغ
معماري سازماني و اطلاع از اهميت هر يك از آن ها در اين حوزه طراحي گرديده است .
براي اطمينان از پايايي پرسشنامه از نظرات اساتيد راهنما و مشاور و هم چنين چند
كارشناس معماري سازماني استفاده شده است . براي سنجش ميزان اعتمادپذيري پر سشنامه،
محاسبه شد و عدد 0.88 به دست آمد. SPSS آلفاي كرونباخ با استفاده از نرم افزار
2-1 . جامعه آماري
جامعه آماري پرسشنامه ، خبرگان حوزه معماري سازماني مي باشند .روش نمونه گيري در
اين پژوهش، نمونه برداري غير تصادفي مي باشد. اين شيوه تنها شيوه نمونه گيري براي به
دست آوردن اطلاعاتي است كه لازم از افراد خاصي كه داراي دانش مربوطه هستند و
مي توانند اطلاعات مورد نظر را ارائه دهند، جمع آوري گردد [ 3]. همچنين از بين رو ش هاي
نمونه برداري غيرتصادفي، روش نمونه گيري تخصصي (قضاوتي) انتخاب شده است . اين
روش در پي جمع آوري داد ه ها و ديدگاه هاي افرادي است كه در ارتباط با موضوع مورد
بررسي آگاه ترين و با تجربه ترين هستند [ 5]. در اين تحقيق معيار هاي نمونه گيري قضاوتي
عبارتند از : تجربه كاري،تدريس، ارائه مقاله و پايان نامه در حوزه معماري سازماني . بيش از
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 113
70 درصد پاسخگويان تحصيلات كارشناس ي ارشد و بالاتر داشته اند و 15 درصد كل
پاسخگويان اساتيد دانشگاه مي باشند. 60 درصد پاسخگويان سمت مدير و بقيه كارشناسان با
سابقه در حوزه معماري سازماني مي باشند. در نهايت از تعداد 100 پرسشنامه توزيع شده، 34
پرسشنامه معتبر دريافت شد.
2-2 . روش تجزيه و تحليل اطلاعات
در اين تحقيق، براي تجزيه و تحليل داده هاي به دست آمده از تكنيك هاي آمار توص يفي
و آمار استنباط ي و براي رد يا تاييد فرضيه ها از آزمون دو جمله اي استفاده شده است .
درآزمون فرضي هها، نسبت آزمون 60 درصد و ميزان خطاي آن 5 درصد مي باشد.
H. : P ≤ %60
H1 : P > %60
همچنين براي محاسبه وزن شاخص هايي كه فرضيه آماري آن ها تاييد شده از روش
ميانگين استفاده شده است.
3. يافته هاي پژوهش
3-1 . بررسي فرضيه اصلي اول
مي پردازد با انجام IT اولين فرضيه به فرايندهاي حوزه برنامه ريزي و سازماندهي
آزمون هاي آماري اين فرضيه و تمامي فرضيه هاي فرعي مرتبط با آن تاييد مي شود.
نگاره 2. نتايج حاصل از بررسي فرضيه اصلي اول
فرضيه اصلي اول دسته
فراواني
مشاهده شده
درصد
مشاهده شده
عدد
تست
Sig
نتيجه
آزمون
0 0 <= گروه يك 3
100 34 > گروه دو 3
100 جمع 34
0.000 تاييد %60
Archive of SID
www.SID.ir
114 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
نگاره 3. نتايج آماري آزمون فرضيه هاي فرعي مرتبط با فرضيه اصلي اول
Sig IT عنوان فرايند
تاييد يا
رد
وزن در حوزه
معماري سازماني
وزن در حوزه برنامه
IT ريزي و ساماندهي
0.110 سازمان 0.000 تاييد 4.45 IT 1. دوين برنامه ريزي استراتژيك
0.118 سازمان 0.000 تاييد 4.765 IT 2. تدوين معماري اطلاعات
0.098 سازمان 0.000 تاييد 3.987 IT 3. جهت گيري تكنولوژي
0.112 سازمان 0.000 تاييد 4.526 IT 4. تدوين ساختار و فرايندهاي
سازمان واستفاده IT 5. مديريت سرمايه گذاري
بهينه از سرمايه گذاري ها 0.000 تاييد 0.96 3.882
0.095 سازمان 0.000 تاييد 3.851 IT 6. مديريت خط مشي ها و قوانين
0.089 سازمان 0.000 تاييد 3.619 IT 7. مديريت نيروي انساني
0.092 سازمان 0.000 تاييد 3.734 IT 8. مديريت كيفيت خدمات
0.091 سازمان 0.000 تاييد 3.706 IT 9. مديريت ريسك
0.094 سازمان 0.000 تاييد 3.821 IT 10 . مديريت پروژه هاي
1 مجموع 40.341
3-2 . بررسي فرضيه اصلي دوم
مي پردازد با انجام آزمون ها ي IT دومين فرضيه به فرايندهاي حوزه توسعه و پياده سازي
آماري اين فرضيه و تمامي فرضي ههاي فرعي مرتبط با آن تاييد مي شود.
نگاره 4. نتايج حاصل از بررسي فرضيه اصلي دوم
فرضيه اصلي دوم دسته
فراواني
مشاهده شده
درصد مشاهده
شده
Sig عددتست
نتيجه
آزمون
10 2 <= گروه يك 3
90 32 > گروه دو 3
100 جمع 34
0.000 تاييد %60
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 115
نگاره 5. نتايج آماري آزمون فرضيه هاي فرعي مرتبط با فرضيه اصلي دوم
Sig IT عنوان فرايند
تاييد
يا رد
وزن در حوزه
معماري سازماني
وزن در حوزه
توسعه و پياده سازي
IT
11 . فرايندهاي مرتبط با شناسايي ر اهكارهاي و
0.00 تاييد IT سرويس ها 0.151 3.909
12 . فرايندهاي مرتبط با به كارگيري و
تعميرات نرم افزارهاي كاربردي 0.00 تاييد 0.132 3.410
13 . فرايندهاي مرتبط با به كارگيري و
تعميرات زيرساخت هاي تكنولوژي 0.148 0.00 تاييد 3.822
0.145 0.00 تاييد 3.764 IT 14 . فرايندهاي مرتبط با بهره برداري از
0.134 0.02 تاييد 3.469 IT 15 . فرايندهاي مرتبط با تامين منابع
16 . فرايندهاي مرتبط با مديريت تغييرات
برنامه هاي فن آوري اطلاعات 0.00 تاييد 0.155 4.001
17 . فرايندهاي مرتبط با اعمال تغييرات
برنامه هاي فن آوري اطلاعات 0.02 تاييد 0.132 3.410
1 مجموع 25.785
3-3 . بررسي فرضيه اصلي سوم
مي پردازد با انجام IT سومين فرضيه به فرايندهاي حوزه خدمت رساني و پشتيباني
آزمون هاي آماري اين فرضيه و 9 فرضيه هاي فرعي مرتبط با آن تاييد مي شود.
نگاره 6. نتايج حاصل از بررسي فرضيه اصلي سوم
فرضيه سوم دسته
فراواني
مشاهده شده
درصد
مشاهده شده
Sig عدد تست
نتيجه
آزمون
10 5 <= گروه يك 3
90 29 > گروه دو 3
100 جمع 34
0.000 تاييد %60
Archive of SID
www.SID.ir
116 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
نگاره 7. نتايج آماري آزمون فرضيه هاي فرعي مرتبط با فرضيه اصلي سوم
Sig IT عنوان فرايند
تاييد
يا رد
وزن در حوزه
معماري سازماني
وزن در حوزه خدمت
IT رساني و پشتيباني
0.129 سازمان 0.00 تاييد 3.968 IT -18 . مديريت لايه هاي سرويس دهي
0.107 برون سپاري شده 0.00 تاييد 3.290 IT 19 . مديريت خدمات
20 . مديريت عملكرد منابع، زيرساخت ها و
سازمان IT ظرفيت هاي
0.00 تاييد 0.116 3.571
0.109 0.00 تاييد 3.35 IT( 21 . تداوم سرويس ها (خدمات
0.104 22 . امنيت سيستم ها 0.00 تاييد 3.50
0.104 سازمان 0.00 تاييد 3.205 IT 23 . تخصيص هزينه هاي
0.108 24 . ارائه برنامه هاي آموزشي به كاربران 0.011 تاييد 3.32
25 . مديريت پاسخ گويي به سوالات كاربران 0.541 رد - -
26 . مديريت پيكربندي زيرساخت ها و
0.002 تاييد IT ظرفيت هاي 0.109 3.356
27 . رضايت كاربران 0.248 رد - -
0.104 28 . مديريت اطلاعات 0.000 تاييد 3.206
29 . مديريت محيط فيزيكي فن آوري اطلاعات 0.051 رد - -
30 . مديريت عمليات فن آوري اطلاعات سازمان 0.170 رد - -
1 مجموع 30.669
3-4 . بررسي فرضيه اصلي چهارم
مي پردازد با انجام آزمون ها ي IT چهارمين فرضيه به فرايندهاي حوزه نظارت و ارزيابي
آماري اين فرضيه و تمامي فرضي ههاي فرعي مرتبط با آن تاييد مي شود.
نگاره 8. نتايج حاصل از بررسي فرضيه اصلي چهارم
فرضيه اصلي
چهارم
دسته
فراواني مشاهده
شده
درصد مشاهده
شده
Sig عدد تست
نتيجه
آزمون
20 6 <= گروه يك 3
80 28 > گروه دو 3
100 جمع 34
0.000 تاييد %60
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 117
نگاره 9. نتايج آماري آزمون فرضيه هاي فرعي مرتبط با فرضيه اصلي چهارم
Sig IT عنوان فرايند
تاييد
يا رد
وزن در حوزه
معماري سازماني
وزن در حوزه
IT نظارت و ارزيابي
31 . نظارت بر، انطباق هزينه ها ، مزايا، استراتژي،
سازمان با نيازهاي IT خط مشي ها و سرويس هاي
كنترلي سازمان
0.248 0.000 تاييد 3.47
32 . نظارت بر، اثربخشي پياده سازي قوانين و
سازمان IT مقررات داخلي در تحقق اهداف 0.250 0.008 تاييد 3.499
سازمان با قوانين IT 33 . نظارت بر، انطباق قوانين
سازماني 0.003 تاييد 0.257 3.59
با IT 34 . نظارت بر، انطباق اهداف نظارت بر
اهداف نظارت بر سازمان 0.003 تاييد 0.242 3.382
1 مجموع 13.941
3-5 . چارچوب ارزيابي بلوغ معماري سازماني نهايي
چارچوب ارزيابي بلوغ معماري سازماني نهايي ارائه شده داري 4 حوزه و 30 شاخص براي
ارزيابي بلوغ معماري سازماني مي باشد.همچنين تمامي حوزه ها و شاخص ها ، به منظور
سنجش دق يق سطح بلوغ داراي وزن مي باشند. براي پياده سازي اين چارچوب در سازمان
در هر يك از 30 شاخص معين گردد . سپس با اعمال IT مي بايست، سطح بلوغ فرايندهاي
وزن هر شاخص، سطح بلوغ حوزه چارچوب و با اعمال وزن حوزه، سطح بلوغ معماري
سازماني مشخص مي گردد. نمودار شماره 2 نما ي كلي چارچوب نهايي را با نمايش سطوح
بلوغ،وزن و تعداد شاخص ها نشان مي دهد.
سطح پنجم سطح چهارم سطح سوم سطح دوم سطح اول سطح صفر
موجود نيست
مقدماتي
تكرار پذير
تعريف شده
مديريت شده
بهينه شده
10 شاخص) – وزن 0.276 ) IT حوزه برنامه ريزي و ساماندهي
7 شاخص) – وزن 0.252 ) IT حوزه توسعه و پياده سازي
9 شاخص) – وزن 0.233 ) IT حوزه خدمت رساني و پشتيباني
4 شاخص) – وزن 0.238 ) IT حوزه نظارت و ارزيابي
نمودار 2. نماي كلي چارچوب ارزيابي بلوغ نهايي
افزايش سطح بلوغ معماري سازماني
Archive of SID
www.SID.ir
118 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
4. نتيجه گيري
با توجه به اينكه هر 4 فرضيه اصلي اين پژوهش در سطح اطمينان 95 % تاييد شده اند
حوزه توسعه و پياده ،IT مي توان ادعا كرد كه فرايندهاي حوزه برنامه ريزي و سازماندهي
تاثيرپذيري IT و حوزه نظارت و ارزيابي IT حوزه خدمت رساني وپشتيباني ،IT سازي
خوبي از اجرايي پروژه معماري سازماني دارند و مي توانند به عنوان شاخص هاي چارچوب
ارزيابي بلوغ معماري سازماني مورد استفاده قرار بگيرند .انتظار مي رود با پياده سازي
معماري سازماني در سازمان فرايندهاي اين 4 حوزه رشد كرده و سطح بلوغ آن ها ارتقا يابد .
از آنجايي كه وزن حوزه برنامه ريزي و ساماندهي از ساير حوزه ها بيشتر مي باشد مي توان
نتيجه گرفت كه اين حوزه بيشترين تاثيرپذيري را از معماري سازماني دارد و در ادامه به
ترتيب حوزه توسعه و پياده سازي، نظارت و ارزيابي و خدمت رساني و پشتيباني قرار
دارند. چارچوب ارائه شده در اين مقاله به دليل اينكه در ارزيابي سطح بلوغ از روش
به عنوان شاخص استفاده مي كند، داراي دقت IT ميانگين موزون و هم چنين فرايندهاي
ارزيابي بالايي مي باشد. از آنجايي كه نتايج حاصل از ارزيابي معماري سازماني با اين
چارچوب به تفكيك فرايندهاي فن آوري اطلاعات ارائه مي شود، براي مديران فن آوري
اطلاعات سازمان به خوبي قابل درك مي باشد و امكان برنامه ريزي براي رشد و ارتقاي
سطح بلوغ را فراهم مي سازد.
منابع
1 . بيريايي، هانيه سادات ( 1387 ). "ارائه چارچوبي ب راي ارزيابي بلوغ معماري سازماني ".
پايان نامه كارشناسي ارشد مديريت فن آوري اطلاعات، دانشكده مديريت دانشگاه
.74- تهران، اسفندماه، صص 25
2 . جوانبخت، مهرشيد ( 1385 ). "ارائه روشي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني "، پايان
. نامه كارشناسي ارشد مهندسي نرم افزار، دانشگاه آزاد اسلامي، ص 24
3 . دانايي فر، حسن.الواني، سيدمهدي. عادل آذر ( 1387 )." روش شناسي پژو هش كمي در
. مديريت: رويكردي جامع"، چاپ اول انتشارات صفار، ص 217
4 . شمس، فريدون ( 1383 ). "مفاهيم پايه معماري سازماني ". مجله تكفا .شماره سوم، سال
.69- دوم. مهر ماه، صص 65
Archive of SID
www.SID.ir
ارائه چارچوبي براي ارزيابي بلوغ معماري سازماني 119
5 . كريمي دستجردي، داوود. قطره نبي، پوريا ( 1388 ). "ارائه مدلي مفهومي براي تبيين
اثر ريسك هاي يكپارچه بر عملكرد شركت هاي فعال در حوزه فن آورري اطلاعات "،
. نشريه مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1،شماره 2، بهار و تابستان، صص 119 تا 134
6. Amo, C.; Avilla, T.; Doyle, J.; Marecic, J.; Riordan, S.; Wells, D. (2007).
”State of Oregon Enterprise Architecture Maturity Assessment Iteration-
1, Building the Foundation”, Version 0.5, 1/8/2007. P. 4.
7. Banger, D. R. (2008). ”Maturity Assessment for the Enterprise
Architecture (EA)Function”, White Knight Management Ltd(UK), pp. 8-
21. (www.whiteknight.it)
8. Bernus, P. (2003). “Enterprise models for enterprise architecture and
ISO9000:2000”, Annual Reviews in Control, Vol. 27, pp. 211–220
9. Chorafas, D. N. (2002). ”Enterprise architecture and new generation
information systems”, by CRC Press LLC, pp.103-111.
10. Chung, L. and Subramanian, N.(2007). ”Bridging the gap between
enterprise architectures and software Architectures”, Science of
Computer Programming, No. 66, pp. 66-75.
11. Clinger, C. .Act of (1996) (PL104-106), Legislation can be found by law
number on :( http://Thomas.loc.gov)
12. Conner, m., Catherine, S. (2006). ”Enterprise Architecting-A Maturing
Discipline-The Evolution of and Growing Interest in Enterprise
Architecture as a Governance Tool”, Info Trends, Vol. 11, No. 2, spring,
pp. 3-12.
13. Ekstedt, M. (2004). ”Enterprise Architecture for IT Management-A CIO
Decision Making Perspective on the Electric Power Industry”, Submitted
in partial fulfillment of requirement for the degree of Doctor of
Philosophy, Industrial Information and Control Systems, KTH, Royal
Institute of Technology, Stockholm, Sweden, pp. 7-15.
14. Greta, A., J., Brian, B. (2005). “Understand the Maturity of Your
Enterprise Architecture” Gartner Research, Program Publication Date:
17 November, ID Number: G00136105, p. 4. (www.gartner.com)
15. Guldentops, E. (2003). ”Maturity Measurement-First the Purpose, Then
the Method“, Information Systems control Journal, vol. 4, pp. 1-12.
(www.isaca.org)
Archive of SID
www.SID.ir
120 مديريت فن آورري اطلاعات، دوره 1، شماره 3، پاييز و زمستان 1388
16. Institute For Enterprise Architecture Development (IFEAD-2004).
”Extended Enterprise Architecture Maturity Model (E2AMM)”, Version
2.0, p. 18. (www.Enterprise-Architecture.info)
17. IT Governance Institute, (2007), “COBIT”, version 4.1, pp. 22-29
(www.itgi.org).
18. Lankhorst, M. (2005). “Enterprise Architecture at Work-Modeling,
Communication and analysis”, Springer-Verlag Berlin Heidelberg, ©
Printed in Germany, p. 74.
19. National Association Of State Chief Information Officers, (NASCIO-
2003). ”Enterprise Architecture Maturity Model“, Version 1.3.
p.19.(www.NASCIO.org).
20. Office of Management and Budget (OMB-2005). ”OMB Enterprise
Architecture Assessment Framework”, Version 1.5, May, p. 15.
21. Pederiva, A. (2003). “The COBIT Maturity Model in a Vendor
Evaluation Case”, Information Systems control Journal, vol. 3.
(www.isaca.org).
22. Reich, B.H, Nelson, K.M (2003). “In Their Own Words: CIO Visions
About the e_Future In House IT Organizations”, The Database for
Advances in Information Systems, Vol. 34, No. 34, pp. 18-31.
23. Ross, J. W. (MIT Sloan Center for Information Systems Research) and
Cynthia M. Beath(University of Texas), ”Sustainable IT Outsourcing
Success: Let Enterprise Architecture Be Your Guide1”, pp. 34-39.
24. United States General Accounting Office,(2003). ”A Framework for
Assessing and Improving Enterprise Architecture Management”,
Version 1.1, p. 8 , (www.GAO.gov).
25. Vernadat. F.B, (2007). “Interoperable enterprise systems: Principles,
concepts, and methods”, Vol. 31, Issue 1, pp. 137-145.
Archive of SID
www.SID.ir